به گزارش اکو اقتصاد به نقل از تسنیم، شاهرود به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی کشاورزی و دامپروری استان سمنان، این روزها با بحران جدی در تأمین نهاده‌های دامی و طیور روبه‌رو است. فرماندار این شهرستان اعلام کرده است که باوجود وجود 350 هزار رأس دام سبک، 31 هزار رأس دام سنگین و حدود 700 هزار قطعه طیور، تأمین به‌موقع خوراک دام و مرغ انجام نمی‌شود و این مسئله موجب فشار سنگین بر تولیدکنندگان و کاهش بهره‌وری شده است.
آمارها نشان می‌دهد که از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 3.8 میلیون قطعه جوجه‌ریزی در واحدهای مرغداری شهرستان صورت گرفته و میزان تولید گوشت سفید شاهرود به حدود 7 هزار و 120 تن رسیده است؛ رقمی که حدود یک‌چهارم تولید کل استان سمنان را شامل می‌شود. با این وجود، مشکلات تأمین نهاده‌ها چنان گسترده شده که برخی مرغداران ناچار به کاهش تولید و برخی دامداران به فروش دام‌های مولد خود روی آورده‌اند.
گزارش‌ها از سوی فعالان بخش دام و طیور نشان می‌دهد که سهمیه تخصیص‌یافته نهاده‌ها در ماه‌های اخیر کاهش چشمگیری داشته و در برخی موارد حتی به یک‌سوم مقدار موردنیاز رسیده است. افزایش قیمت نهاده‌ها در بازار آزاد نیز فشار اقتصادی سنگینی بر دوش تولیدکنندگان گذاشته و موجب نارضایتی گسترده میان دامداران و مرغداران منطقه شده است.
در نشست اخیر تأمین نهاده‌های دامی که با حضور معاون اقتصادی استاندار سمنان برگزار شد، فرماندار شاهرود تأکید کرد که کمبود نهاده‌ها به مسئله‌ای حیاتی برای تولیدکنندگان تبدیل شده و ادامه این روند می‌تواند چرخه تولید گوشت و لبنیات در شهرستان را مختل کند. او افزود که برخی دامداران برای تأمین هزینه‌های جاری خود مجبور به ارسال دام‌های مولد به کشتارگاه‌ها شده‌اند، امری که در بلندمدت به کاهش جدی ظرفیت تولید منجر خواهد شد.
از سوی دیگر، کارشناسان حوزه کشاورزی و دامپروری در سطح کشور نیز نسبت به تداوم مشکلات در تخصیص ارز واردات نهاده‌ها هشدار داده‌اند. به گفته آنان، تأخیر در واردات ذرت، کنجاله سویا و جو دامی، علاوه بر افزایش قیمت تمام‌شده محصولات، امنیت غذایی کشور را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است.
در این میان، تولیدکنندگان شاهرودی خواستار آن هستند که سهمیه نهاده‌ها متناسب با ظرفیت واقعی تولید در این شهرستان تخصیص یابد. آنان معتقدند با وجود جایگاه برجسته شاهرود در تولید محصولات کشاورزی، لبنی و دامی، حمایت‌های دولتی و نظارتی کافی در زمینه تأمین نهاده‌ها صورت نمی‌گیرد.
به گفته فعالان این حوزه، ادامه وضعیت فعلی می‌تواند به افت تولید، افزایش قیمت محصولات دامی، کاهش اشتغال در بخش کشاورزی و خروج سرمایه از چرخه تولید منجر شود. از این‌رو، دامداران خواهان ورود جدی استانداری، وزارت جهاد کشاورزی و نهادهای نظارتی برای ساماندهی بازار نهاده‌ها و توزیع عادلانه آن هستند.
کارشناسان تأکید دارند که با مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی دقیق در حوزه تأمین نهاده‌ها، می‌توان ضمن جلوگیری از زیان دامداران، پایداری در تولید و حفظ جایگاه شاهرود به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی دامپروری استان را تضمین کرد.
به اعتقاد فعالان این بخش، در صورت تداوم وضعیت فعلی، نه‌تنها دامداران و مرغداران شاهرودی بلکه کل زنجیره تأمین محصولات پروتئینی در استان سمنان و استان‌های هم‌جوار در معرض آسیب جدی قرار خواهد گرفت؛ موضوعی که بی‌توجهی به آن می‌تواند به بحران اقتصادی و معیشتی در منطقه منجر شود.
محمدحسن آصفری معاون استاندار و فرماندارویژه شاهرود ، با اشاره به ظرفیت‌های قابل‌توجه اقتصادی شاهرود در بخش کشاورزی و دامپروری اظهارداشت: این شهرستان با برخورداری از 350 هزار رأس دام سبک و 31 هزار رأس دام سنگین، از قطب‌های مهم تولید گوشت و لبنیات در استان و حتی کشور محسوب می‌شود.
وی افزود: در حال حاضر بیش از 700 هزار قطعه طیور در واحدهای پرورش مرغ شهرستان فعال است و این ظرفیت می‌تواند زمینه‌ساز توسعه اقتصادی منطقه باشد، اما تداوم مشکلات تأمین نهاده‌های موردنیاز باعث شده دامداران و مرغداران با چالش‌های جدی مواجه شوند.
آصفری تأکید کرد: کمبود نهاده‌ها موجب شده برخی دامداران برای جبران هزینه‌ها، دام‌های مولد خود را به کشتارگاه‌ها ارسال کنند که این موضوع در بلندمدت به کاهش تولید و تضعیف پایه‌های دامپروری شهرستان منجر خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: تأمین نهاده‌های موردنیاز واحدهای دامی و طیور باید در اولویت تصمیمات استانی قرار گیرد تا از نابسامانی بازار گوشت و فرآورده‌های دامی جلوگیری شود.
آصفری بیان کرد: اگرچه شاهرود با داشتن ظرفیت‌های قابل توجه در تولید محصولات کشاورزی، لبنی و دامی می‌تواند نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی استان ایفا کند، اما مشکلات موجود در حوزه تأمین نهاده‌ها موجب کاهش انگیزه تولیدکنندگان شده است.
وی یادآور شد: کمبود نهاده‌ها علاوه بر کاهش بهره‌وری، هزینه‌های تولید را نیز افزایش داده و فشار اقتصادی سنگینی بر دامداران و مرغداران وارد کرده است.
آصفری اظهار کرد: انتظار می‌رود با مدیریت مناسب از سوی استانداری و نهادهای مرتبط، روند توزیع نهاده‌های دامی در شهرستان ساماندهی شده و سهمیه شهرستان با توجه به حجم تولید و تعداد دام‌های فعال افزایش یابد.
وی اضافه کرد: با اتخاذ تصمیم‌های کارشناسی و حمایت مؤثر از فعالان این بخش، می‌توان ضمن رفع مشکلات موجود، رضایت دامداران و کشاورزان را جلب و مسیر توسعه اقتصادی شهرستان را هموار کرد.
از همین رو،بررسی ها نشان می‌دهد که یکی از اساسی‌ترین چالش‌های فعلی در بخش دام و طیور شهرستان شاهرود، وابستگی شدید به نهاده‌های وارداتی و کاهش ظرفیت تولید داخلی این اقلام است. بر اساس داده‌های منتشرشده از منابع رسمی، ضریب خوداتکایی کشور در تولید نهاده‌های دامی طی یک دهه از حدود 48 درصد به کمتر از 20 درصد رسیده و سهم واردات در تأمین خوراک دام و طیور به بیش از 40 درصد افزایش یافته است. این در حالی است که اختلال در تخصیص ارز و انحصار واردات نهاده‌ها موجب شده بخش بزرگی از تولیدکنندگان خرد و متوسط در شهرستان‌هایی مانند شاهرود از چرخه تأمین به‌موقع خارج شوند. در همین راستا، گزارش‌ها حاکی از آن است که حدود 19 درصد از کل ارز ترجیحی واردات نهاده در اختیار تعداد محدودی از واردکنندگان قرار گرفته است؛ مسئله‌ای که انتقاد فعالان حوزه دامپروری را در پی داشته است.
در کوتاه‌مدت، کمبود نهاده‌ها موجب رشد چشمگیر هزینه‌های تولید و افزایش قیمت نهاده‌هایی چون جو و ذرت شده است؛ به‌طوری‌که بهای جو در بازار آزاد از حدود 10 هزار تومان در سال گذشته به 25 هزار تومان در سال جاری رسیده است. افزایش این هزینه‌ها فشار مستقیمی بر دامداران و مرغداران وارد کرده و در بسیاری از موارد باعث شده برخی از آنان دام‌های مولد خود را به کشتارگاه‌ها بفرستند. در بلندمدت، تداوم این روند خطر کاهش ظرفیت تولید، کاهش بهره‌وری و تهدید امنیت غذایی را به همراه دارد و می‌تواند جایگاه شاهرود به‌عنوان قطب دامپروری و کشاورزی استان سمنان را تضعیف کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که ریشه این بحران تنها به عوامل اقتصادی محدود نمی‌شود؛ کاهش بارندگی، افت تولید داخلی نهاده‌هایی مانند جو و ذرت، ضعف در نظام توزیع، و تأخیر در واردات به‌دلیل مشکلات ارزی از عوامل مؤثر در وضعیت کنونی هستند. همچنین، نوسانات قیمت جهانی نهاده‌ها و تحولات سیاسی و تجاری کشورهای صادرکننده مانند برزیل و اوکراین بر روند تأمین نهاده‌های ایران تأثیر قابل‌توجهی گذاشته است. علاوه بر این، سامانه توزیع «بازارگاه» که قرار بود شفافیت در توزیع را افزایش دهد، بنا بر گزارش‌های میدانی، نتوانسته نیاز دامداران را به‌طور کامل پاسخ دهد و در برخی مناطق از جمله شاهرود با تأخیر و ناهماهنگی در تخصیص سهمیه مواجه است.
کارشناسان اقتصادی و کشاورزی برای عبور از این بحران مجموعه‌ای از راهکارها را پیشنهاد می‌کنند. نخست، افزایش تولید داخلی نهاده‌ها از طریق حمایت از کشاورزان و توسعه کشت‌های علوفه‌ای در استان سمنان به‌ویژه در اراضی مستعد شاهرود می‌تواند بخشی از نیاز را جبران کند. دوم، شفاف‌سازی در تخصیص ارز واردات نهاده‌ها و حذف انحصار واردکنندگان برای تسریع در ورود محموله‌ها ضروری است. سوم، اصلاح ساختار توزیع و ایجاد سامانه نظارتی استانی به‌منظور تخصیص عادلانه و سریع نهاده‌ها باید در دستور کار استانداری و جهاد کشاورزی قرار گیرد. چهارم، استفاده از ظرفیت‌های بومی مانند تولید خوراک دام در داخل شهرستان و بهره‌گیری از منابع جایگزین علوفه‌ای می‌تواند وابستگی به واردات را کاهش دهد. و در نهایت، حمایت مالی و اعتباری از دامداران در قالب یارانه‌های هدفمند برای نهاده‌ها و تثبیت قیمت محصولات پروتئینی ضروری است تا انگیزه تولید حفظ شود.
جمع‌بندی نهایی کارشناسان حاکی از آن است که شاهرود با وجود ظرفیت‌های عظیم در حوزه دام و طیور، در آستانه نقطه بحرانی قرار دارد. اگر تصمیم‌گیری‌های سریع، هماهنگ و کارشناسی‌شده در سطح استانی و ملی اتخاذ نشود، این شهرستان با کاهش تولید، تعطیلی واحدهای دامداری و افت امنیت غذایی مواجه خواهد شد. تداوم این وضعیت می‌تواند اثرات منفی اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی در سطح استان سمنان بر جای گذارد. بنابراین، مدیریت مؤثر توزیع نهاده‌ها، افزایش تولید داخلی، و حمایت از دامداران نه‌تنها برای پایداری تولید در شاهرود بلکه برای ثبات بازار محصولات دامی در سطح کشور امری حیاتی به شمار می‌رود.